Qurudulmuş meyvələr sağlam bir məhsuldur. Təəssüf ki, rəf ömrünü uzatmaq üçün kimyəvi üsullarla emal olunmuş quru meyvələr mağazalarımızda (və qismən də marketlərdə ) geniş şəkildə satılır. Onlar daha gözəl görünür, uzun müddət xarab olmur və zərərvericilər tərəfindən hüsuma məruz qalmır.
Evdar.az qurudulmuş meyvələrin təhlükəli ola biləcəyini və təhlükədən necə qorunmaq haqqında araşdırmanı təqdim edir.
Meyvə qurutmağın iki yaxşı və bir pis yolu var:
günəşdə (məqbul üsul – meyvələr tez quruyur, lakin sərt olur),
kölgədə (ən yaxşı şəkildə),
temperatur və ya kimyəvi emal ilə qurutma (ən pis yol).
Düzgün Qurudulmuş Meyvələri Necə Seçmək Olar?
Hər hansı bir dietoloq sizə qurudulmuş meyvələrin sağlam bir məhsul olduğunu söyləyəcək. Birincisi, onlar həzmi və maddələr mübadiləsini stimullaşdıran liflə zəngindirlər. İkincisi, onlar təzə meyvələrdən daha çox mineral və vitamin ehtiva edirlər. Onların tərkibində çoxlu kalium (qan təzyiqini normallaşdırır), dəmir (hematopoezi yaxşılaşdırır), həmçinin karotin və B vitaminləri var. Bunların hamısı ürəyin, beyinin, sinir sisteminin və əzələlərin normal fəaliyyəti üçün vacibdir.
Pis odur ki, qurutma zamanı meyvələrdə şəkərin konsentrasiyası artır. Tutaq ki, təzə ərikdə 100 qramda 50 kkal, quru ərikdə isə 200-250 kalori var. Gavalıda 100 q-da təxminən 60 kkal, quru gavalıda – 250. Üzümdə 100 q-da 70 kkal, quru üzümdə – 280 kalori var.
Prinsipcə, bu şəkər o qədər də dəhşətli deyil: lifin bolluğuna görə qurudulmuş meyvələrin glisemik indeksi aşağıdır və qanda qlükoza səviyyəsini kəskin şəkildə artırmır. Əsl problem ondan ibarətdir ki, qurudulmuş meyvələrdə cəlbedici təqdimat əldə etmək və rəf ömrünü uzatmaq üçün intensiv kimyəvi emala məruz qalır.
Təhlükə №1: Qeyri-təbii Parlaq Rəng
Ərik və üzümün yığılmış meyvələri kükürd qazı ilə (kükürd dioksidi, qablaşdırmada E220 konservantı kimi qeyd olunur) fumigasiya olunur. Qazla emal edildikdən sonra quru ərik parlaq narıncı rəng və üzüm qurusu isə açıq rəng əldə edir. Qeyri-təbii qızılı rəng, baxmayaraq ki, tünd qəhvəyi olmalıdır.
Bundan əlavə, kükürd dioksidi qurudulmuş meyvələri böcəklərdən və kifdən qoruyur , mikroorqanizmlər və həşəratlar məhsula marağını itirirlər.
Qurudulmuş meyvələrdə kükürd dioksidi az olsa da, qastroenteroloqlar hesab edir ki, belə məhsulları yeməkdən imtina etmək daha yaxşıdır.
Kükürd dioksidi zəhərlidir! Suda yaxşı həll olunur və mədədə kükürd turşusu əmələ gətirir ki, bu da həzm sisteminin selikli qişasını məhv edir. Mədə-bağırsaq xəstəlikləri olan insanlar belə məhsullardan tamamilə uzaq durmaq məsləhət görülür. Bundan əlavə, bu maddə astma xəstələri üçün güclü allergen ola bilər.
Unutmayın ki, yüksək keyfiyyətli qurudulmuş meyvələr, bir qayda olaraq, cəlbedici olmayan bir görünüşə malikdir. Onlar tünd, qırışıq və tozludur. Ərik qurusu, üzüm qurusu və ya albalıda çox parlaq rəng onların çox güman ki, kükürd dioksidi və ya qida boyası ilə emal edildiyini göstərir. İstifadədən əvvəl qurudulmuş meyvələri otaq temperaturunda 10-15 dəqiqə suda isladın və sonra axar suyun altında yaxşıca yuyun.
Təhlükə №2: Qəribə Dad
Gavalı meyvələrini təbii şəkildə, kölgədə və ya günəşdə qurutmaq olduqca çətindir, onlar tez turşuyurlar. Ona görə də onlar qaz və ya benzin sobalarında yüksək temperaturda sürətləndirilmiş şəkildə qurudulur. Gavalı, ərik qurusu və üzüm qurusu benzin dadını aldıqda qabığı çatlayır, onun üzərinə kanserogenlər çökür, tərkibindəki vitaminlər, fermentlər ölür.
Təhlükə №3: Qəribə Parıltı
Quru gavalı ilə bağlı başqa bir problem, onların tez-tez keyfiyyətsiz bitki yağı ilə yağlanması və ya qliserinlə emal edilməsidir. Bu, giləmeyvələrə iştahaaçan parlaqlıq və yumşaqlıq vermək üçün edilir. Və qəhvə rəngi gavalıların qaynar su ilə bişirildiyini göstərir, bu da onları vitaminlərdən məhrum edir.
Mağazalarda şəffaf qablaşdırmada qurudulmuş meyvələr almağa çalışın. Bu yolla siz quru əriklərin rəngini, gavalı və ya kişmişin şübhəli parıltısını dərhal qiymətləndirə bilərsiniz.
Mütəxəssislərdən əldə etdiyimiz biliklərlə əsaslanaraq keyfiyyətli quru meyvələr aldıqda bunlara diqqət edin:
Qablaşdırmada kükürd dioksidi (E220 konservantı) qeyd edilməməlidir;
meyvələr quru, bir az tozlu olmalıdır (təbbi şəkildə qurudulur);
rəngi təbii olmalıdır (süni şəkildə boyanmamalıdır);
tozlu quru əriklər qəhvəyi-qırmızı rəngdə olmalıdır;
iylədikdə benzin iyi gəlməməlidir;
çox şirin, şəkər əlavə olunmayan meyvə qurularını seçin.
Ərik Qurusu
Quru ərikləri seçərkən, gözə çarpmayan bozumtul, solğun sarı və ya tünd qəhvəyi meyvələrə daha yaxından baxın – onların kimyəvi maddələrlə emal edilməməsi şansı var.

Quru ərik solğun narıncı və ya sarımtıl ola bilər, çünki onların tərkibində karotin var, lakin parlaq narıncı yalnız kimyəvi maddələrlə əldə edilir.

Gavalı Qurusu
Gavalıların rəngi qəhvəyidirsə , bu, onların əvvəlcə qaynar su ilə bişmiş olması deməkdir. Və tərkibində az miqdarda vitamin var. Zavod və özəl istehsalçılar dezinfeksiya və daha yaxşı mühafizə üçün qurutmadan əvvəl gavalıları tez-tez kostik soda (hidroksid natriy) məhlulu ilə qaynar suya batırırlar. Bu emal gavalıların qəhvəyi rəngə çevrilməsinə səbəb olur, onlar bir çox qida xüsusiyyətlərini itirir və dadı acılaşmağa başlayır. Bundan əlavə antrasit/tünd boz gavalı almamalısınız, onlar aydın şəkildə qliserinlə emal olunur. Əsl gavalı sadəcə tutqun qara rəngdədir, acı dadı yoxdur, azca turşluqla zəngin şirin dadı var.
Gavalıları bu şəkildə də yoxlaya bilərsiniz: onları isladıb yarım saatdan sonra baxın, təbii olanların bəzi hissələri ağarmalıdır, emal olunmamış isə ağarmamalıdır. Gavalılar nə qədər az parlaq olsa, bir o qədər yaxşıdır.
Emal olunmuş gavalılar belə görünür:

Və emal olunmamış gavalılar belə görünür (mat səthə diqqət yetirin):

Əncir Qurusu
Qurudulmuş ənciri seçərkən yadda saxlamalısınız ki, yüksək keyfiyyətli meyvələr açıq bej, açıq qəhvəyi rəngdədir,içi isə olduqca yumşaqdır. Həmçinin qurudulmuş əncirin yüksək keyfiyyətinə onların bir qədər yastılaşmış forması da sübut oluna bilər. Amma əncirin xoşagəlməz duzlu-turş dadı varsa, toxunanda kobuddursa, onların saxlama müddəti artıq başa çatıb.

Üzüm Qurusu
Mağazalarda və bazarlarda satılan üzüm qurularının 99%-i onlara gözəl qızılı sarı rəng vermək üçün kükürdlə emal edilir.
Kükürd dioksidi ilə hisə verilmiş kişmiş belə görünür:

Açıq üzümlər qurutma zamanı ideal olaraq tünd qəhvəyi rəngə çevrilməlidir. Üzüm qurusu eyni dərəcədə sarı, yumşaq və yağlı olmamalıdır.
Tünd üzümlər quruduqda mavi rənglə qara olur.
Ən yaxşı kişmişlər belə görünür:

Qurutma zamanı heç bir meyvə orijinal rəngini saxlamır və daha da parlaq və zəngin ola bilməz! Bu, yalnız konservantların və boyaların köməyi ilə əldə edilir. Qurudulmuş meyvələri düzgün seçərək sağlamlığınıza fayda vermiş olarsınız. Zərərli üsullarla emal edilmiş meyvə qurularının əvəzinə özünüz ev şəraitində təbii üsullarla quruda bilərsiniz.